Szacuje się, że problem pracoholizmu dotyczy aż 5% populacji, ale czy wiemy czym objawia się uzależnienie od pracy? Uznaliśmy, że zbilżający się Dzień Pracoholika, to dobra okazja, aby przybliżyć 10 głównych objawów tego uzależnienia, gdyż jest ono bardzo wyniszczające i zalicza się je do najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych ostatnich dekad.
Nasz wpis rozpoczęliśmy od przybliżenia definicji pracoholizmu, a następnie przeszliśmy do głównej części artykułu, czyli opisania głównych symptomów, które mogą sygnalizować że ktoś jest pracoholikiem.
Czym jest uzależnienie od pracy? – Definicja pracoholizmu
Fraza pracoholizm została stworzona przez Wayne’a Oatesa, amerykańskiego profesora psychologii religii, w roku 1971. Sformułował on następującą definicję pracoholizmu.
„Pracoholik to osoba, której potrzeba pracy jest tak wielka, że zaspokajanie jej wywołuje znaczne dolegliwości i wywiera negatywny wpływ na stan zdrowia, osobiste szczęście, relacje międzyosobowe i społeczne„
Obecnie pracoholizm określamy jako rodzaj uzależnienia psychicznego, który objawia się obsesyjną i wewnętrzną potrzebą ciągłego wykonywania pracy kosztem innych czynności. Typowy pracoholik jest w takim stopniu zaabsorbowany pracą, że nie potrafi kontrolować liczby godzin, które na nią poświęca.
Po więcej informacji na temat definicji pracoholizmu zapraszamy tutaj: Wikipedia o pracoholizmie.
Główne objawy pracoholizmu
Do prawidłowego rozpoznania pracoholizmu nie wystarczy przeczytanie artykułu i zestawienie go z własną rzeczywistością. Do wystawienia odpowiedniej diagnozy konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z osobą, u której się podejrzewa się pracoholizm. Oprócz tego, za zgodą badanej osoby, należy porozmawiać z jej bliskimi, aby jak najdokładniej ustalić szczegóły określonych sytuacji.
W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że jeśli w ostatnim roku wystąpiły u nas trzy z poniższych symptomów pracoholizmu, to powinna nam zapalić się w głowie czerwona lampka ostrzegawcza z napisem „podejrzenie pracoholizmu„.
- Codzienne zostawanie w pracy po godzinach i nie odczuwanie upływu czasu w pracy;
- Regularne zabieranie pracy do domu;
- Ciągłe stawianie spraw zawodowych na pierwszym miejscu;
- Niechęć do delegowania zadań innym współpracownikom, tendencja do nadmiernej kontroli, poczucie bycia niezastąpionym w pracy;
- Spadek zadowolenia z pracy mimo zwiększenia wkładanego w nią wysiłku;
- Wypowiedzi dotyczące głównie spraw związanych z pracą;
- Odczuwanie wzmożonego napięcia i zniechęcenia w sytuacji bez pracy;
- Odczuwanie wyrzutów sumienia po każdym, nawet najdrobniejszym błędzie popełnionym w pracy;
- Ciągły pośpiech;
- Rezygnowanie z urlopu, zaniedbywanie siebie, własnych potrzeb (np. odżywanie lub sen), a także lekceważenie potrzeb najbliższych.
Zostawanie w pracy po godzinach
Pracoholicy chcą spędzać więcej czasu w pracy, aby zredukować niepokój i stres, który wynika właśnie z wykonywanych przez nich zadań. Taka postawa bierze się z chęci osiągniecia zadowolenia i dobrego samopoczucia (które wcześniej uzyskiwane były w normalnym czasie pracy).
Z badań wynika, że spędzanie w pracy ponad 11 godzin dziennie (przy dniu pracy wynoszącym 7–8 godzin) zwiększa ryzyko wystąpienia choroby serca nawet o 67%, a praca dłuższa niż 52 godziny tygodniowo jest znacznie mniej efektywna niż taka która trwa 40 h w tygodniu.
Zdarzają się sytuacje, w których nadmierne zaangażowanie w pracę doprowadza do niespodziewanej śmierci. Pierwszy przypadek nagłej śmierci w pracy (zawał u 29-letniego pracownika) odnotowano w Japonii w roku 1969. Taką śmierć z przepracowania określa się nazwą „karoshi„.
Zabieranie pracy do domu
Człowiek jest skonstruowany tak, że jest w stanie zrobić i znieść wiele w imię wyższego dobra. Dla pracoholików, właśnie praca jest wyższym dobrem, więc bez większego zastanowienia przynoszą pracę do domu, a co gorsze obarczają ją domowników. Pracoholicy mogą nawet zarzucać im to, że przez nich, nie są wystarczająco efektywni lub mają mniej czasu na wykonywanie swoich zadań.
Praca na pierwszym miejscu
Pracoholik niesamowicie poświęca się dla swojej pracy. Wykonuje czynności zawodowe mimo szkodliwych następstw (fizycznych, zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z poświęcaniem dużej liczby godzin na pracę.
Nadmierna kontrola
Pracoholik, w odróżnieniu od tzw. ludzi sukcesu czy karierowiczów, jest często ofiarą własnego perfekcjonizmu. Osoba uzależniona od pracy nie jest w stanie zdywersyfikować swoich działań, a co za tym idzie wszystko chce zrobić samodzielnie.
Przy tym symptomie pokusimy się o porównanie pracoholizmu do alkoholizmu. Pracoholizm jest dążeniem do jak największej odpowiedzialności, a alkoholizm – ucieczką od niej.
Spadek zadowolenia
Osoba zmagająca się z uzależnieniem od pracy nie potrafi być zadowolona z tego co robi, nawet jeśli poświęca na swój zawód coraz więcej czasu.
Rozmowy tylko o pracy
Pracoholik nawet podczas rozmów prywatnych nie potrafi dyskutować na inne tematy niż własna praca.
Panika w okresie bez pracy
U osoby, która jest uzależniona od pracy przy próbach jej przerwania lub ograniczenia, nasilają się stany niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia. Negatywne samopoczucie u pracoholików ustępuje z chwilą powrotu do wykonywania zadań zawodowych.
Wyrzuty sumienia po każdym błędzie
Pracoholik nie jest w stanie pogodzić się z tym, że popełnił jakikolwiek, nawet najmniejszy błąd w pracy.
Ciągły pośpiech
Ciągłe spoglądanie na zegarek, nieprzerwany stres i napady paniki przed przed istotnymi terminami – takimi cechami charakteryzuje się pracoholik. Niestety pośpiech, jak dowodzą badania, jest wrogiem dobrze wykonanej pracy, ale przede wszystkim dobrego zdrowia.
Zaniedbywanie siebie i bliskich
Pracoholik zostanie prędzej czy później poinformowany przez swoich bliskich o tym, że spędza z nimi zbyt mało czasu. Dla osób uzależnionych od pracy znalezienie czasu na urlop staje się dużym problemem, a na samym urlopie nieodłącznym rekwizytem jest komputer lub smartphone.
Postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz wykonywania obowiązków zawodowych, to bardzo niepokojący symptom.
Na zakończenie artykułu o pracoholizmie
Jeśli zaobserwowałeś u siebie objawy pracoholizmu, to powinieneś wiedzieć, iż jest to groźna choroba. Pracoholizm może prowadzić do zawału serca, wylewu krwi do mózgu, otyłości czy schorzeń stawów.
Oczywiście, powrót do zdrowia jest możliwy! Jeśli jesteś pracoholikiem, to musisz oddać się psychoterapii, ponieważ problem z uzależnieniem od pracy ma podłoże ściśle psychologiczne.
Zerwanie z nałogiem pracoholika to bardzo długa praca nad sobą, ale zmiana zawsze jest możliwa i w trudniejszych chwilach należy o tym pamiętać.